Sơ lược nguồn gốc dân tộc Việt

Tác giả: Hồ Quí Chương Thể lọai: Biên khảo  1. Sơ lược nguồn gốc dân tộc Việt  Từ thuở hồng hoang cổ đại, trước khi định cư ở châu thổ sông Hồng Hà, tổ tiên ta xuất hiện khi nào? Nơi đâu? Chi phái? Sinh sống? Tục lệ? Tính tình? Gian truân? Quảng Đông, Quảng Tây, đảo Hải Nam đã thuộc Việt tộc! Khi nào? Tại sao vua Quang Trung đòi Lưỡng Quảng. Diễn tiến vụ việc. Để tìm hiểu nguồn gốc tộc Việt, nên dùng sử liệu xưa từ “Kinh Thư “ của Khổng Tử và Sử Trung Hoa của Tư Mã Thiên do 2 sử gia VN Phạm Văn Sơn, Phan Khoang chuyển dịch làm tài liệu cho 2 tác phẩm “Việt Sử Tân Biên”, “Trung Quốc Sử Cương”. Sau đó đối chiếu với truyền thuyết 18 đời vua Hùng trong “Đại Việt Sử Ký” của Ngô sĩ Liên. Có lẽ khách quan căn bản đơn giản nhất (1) Kinh Thư, bộ sử Trung Hoa cổ đại, một trong Ngũ Kinh của Khổng Tử, được ghi chép từ đời các vua Nghiêu, Thuấn đến cuối đời Tây Chu, từ năm 2500 đến 770 trước tây lịch ( 2 ). Với ta là thời kỳ truyền thuyết 18 đời vua Hùng. Kinh Thư dày cộm hầu hết viết sử Tàu, nhưng cũng có vài đoạn ngắn Khổng Tử trình bày địa giới các bộ tộc KHÔNG phải tộc Hán ở phía bắc và nam Trung Hoa (cổ). Ông cũng ghé mắt đến tính tình đời sống các bộ tộc đó. (Kể từ đây trước tây lịch, xin viết: BC) Giai đoạn 1 - Từ 2500 - 770 BC. Theo “Việt Sử Tân Biên” của Phạm Văn Sơn trích Kinh Thư (Trang 35, 36) Từ 2000 năm BC và trước đó tộc Hán chỉ sinh sống, tạo thành nhiều nước chư hầu cho Tây Chu (3) quanh quẩn lưu vực sông Hoàng Hà. Phía bắc tộc Hán: rợ Xích Địch (tiền thân rợ Hung Nô sau này), rợ Tây Nhung, Sơn Nhung (sau đó bị đồng hóa thành người Hán, mất tên luôn). Phía nam sông Hoàng Hà: Từ lưu vực sông Hoài, sông Dương Tử đến phía nam núi Ngũ Lĩnh là đất sống các dân tộc Man Di (4) có tên: Giao Chỉ, Mân Việt, Tây Việt, Việt Thường. Về sau, thế kỷ thứ 2 BC người Hán dùng chữ Giao Chỉ (5) để đặt tên nước ta bị họ đô hộ gồm Lưỡng Quảng đảo Hải Nam và Bắc phần VN gọi Giao Chỉ bộ (sẽ nói sau). Xin đừng giận chữ “man di”. Để dễ tìm nguồn gốc hãy xem Man Di là danh từ riêng chỉ các tộc không phải tộc Hán ở phía nam sông Hoàng Hà. Dân Việt ngày nay là trực hệ hoặc gián hệ với các chi phái của Man di, dè dặt cho ta hình ảnh khoảng 1, 2 ngàn năm BC, dân ta vừa qua thời du mục sống đời bộ lạc bán khái (6). Ở nhà sàn giống người thượng thiểu số. Phụ nữ mặc đồ kín từ cổ đến chân. Đàn ông mặc váy đầu gắn lông chim, trước đó chỉ đóng khố. Nhìn mặt Trống Đồng biết cách phục sức và hình ảnh xã hội xưa Theo Nguyễn Hiến Lê trong “Lịch sử Văn Minh Thế giới” (trang 123): Tổ Tiên ta là nước Việt Thường, ở vùng đất giữa hồ Đồng Đình và hồ Phiên Dương, nam ngạn sông Dương Tử (7) đã cống vua Chu Thành Vương thế kỷ 10 BC (Tây Chu) chim trĩ. Những tộc Việt khác là anh em cùng gốc tộc Man Di. Kinh Thư và cổ sử Tàu: Các tộc Man Di có 4 đặc điểm: xâm mình, cắt tóc ngắn, khoanh tay, cài áo bên phải (Hán tộc cài áo ở giữa). Họ làm nghề chài lưới, săn bắn, sinh sống gần ao, hồ, sông, biển, ven rừng, thường xâm mình hình con giao long. Văn hóa “khác hẳn” Hán tộc. Hán chê đấy, nhưng là điểm mấu chốt làm các nhà khoa học tìm thấy nguồn gốc ta thêm độc đáo nhiều phức tạp (8). Cổ sử Hán cũng khen: “Người Man Di có tính khinh bạc, hiếu chiến, sắc sảo việc binh, không sợ chết. Họ ở núi mà đi đường thủy, lấy thuyền làm xe, lấy chèo làm ngựa, đến như gió thoảng, đi khó đuổi theo. Họ giỏi thủy chiến, luôn chống trả kịch liệt các cuộc xâm lăng của Hán tộc, ngoài ra tộc Man Di hoài vọng muốn phát triển về phương bắc” (Việt Sử Tân Biên trang 20, 42, 43, 75) Chứng tỏ: Tộc Hán có vẻ nể sợ tinh thần quật cường của Man Di. Có lẽ Hán đúng. Nhờ di truyền, hậu duệ Man di là Việt tộc thắng các trận thủy chiến quan trọng về sau: 2 lần Bạch Đằng, Hàm Tử, Chương Dương, Vân Đồn, Vạn Kiếp. Thủ Khoa Huân làm nổ tung tàu Espérance của thực dân Pháp trên sông Vàm Cỏ, làng Nhật Tảo. Lúc ấy có câu: “Hỏa hồng Nhật Tảo oanh thiên địa”. Mới nhất, Hoàng Sa 1974, cố hải quân Trung Tá Ngụy Văn Thà, hạm trưởng HQ 10 Tuần duyên hạm Nhật Tảo (lại Nhật Tảo! Lịch sử trớ trêu) bị thương nặng thà chết theo tàu không muốn lãnh hải bị mất về Hán tộc (9). Nhất là lịch sử 15 năm vượt biển 1975-90, hàng triệu người Việt trên những chiếc ghe mỏng manh coi thường bão biển, hải tặc, tị nạn Cộng sản tìm cái sống trong cái chết. Sử gia VN đối chiếu cổ thư này với địa lý thì các giống Man Di lúc ấy (từ 2500 BC đến 770 BC) sống ở những tỉnh Phúc Kiến, Hồ Bắc, Hồ Nam, Chiết Giang gần hồ Đồng Đình có núi Ngũ Lĩnh (phía nam sông Dương Tử). Điều này chẳng khác chi truyền thuyết dân gian “Con rồng cháu Tiên” và 18 đời vua Hùng, chúng ta đã học thời trung tiểu học VNCH xuất xứ từ Đại Việt Sử Ký của Ngô Sĩ Liên: Vua Đế Minh cháu 3 đời vua Thần Nông đi tuần thú phương nam đến núi Ngũ Lĩnh (tỉnh Hồ Nam) gặp nàng tiên, lấy nhau sinh ra Lộc Tục, Lộc tục làm vua lấy hiệu Kinh Dương Vương (10) Kinh Dương Vương lấy con gái vua Đồng Đình hồ là Long Nữ sinh ra Lạc Long Quân, Lạc Long Quân lấy bà Âu Cơ sinh ra 1 bọc chứa 100 trứng, nở 100 con (Bách Việt); 50 theo cha lên núi, 50 theo mẹ xuống biển. Lạc Long Quân phong cho con trưởng làm vua Hùng Vương thứ nhất. Vua Hùng đặt tên nước là Văn Lang, quốc hiệu đầu tiên của nước ta. Khoảng năm 2800 BC. Theo sử Tàu: Từ 3, 4 ngàn năm BC, một giống dân làm “nghề nông trong sa mạc Gobi” từ tây bắc tràn xuống sông Hoàng Hà, thấy vùng đất phì nhiêu nhiều phù sa thích hợp nông nghiệp. Họ đánh đuổi dân địa phương giống Miêu tộc rồi chiếm cứ sinh sống trở thành người Hán. Từ đó sinh ra ông Bành Tổ tổ tiên người Tàu; cũng từ đó có giả thiết: Miêu tộc là tổ tiên giống Man Di, nên Man Di luôn hoài vọng về phương bắc, nhớ lưu vực sông Hoàng Hà. Không sai thực tế mấy, giới khoa học ngày nay đo cổ sọ tộc Hán là gốc Mongolic, tộc Man di hầu hết gốc Indonesien. Giai đoạn 2: Năm 770 - 220 BC (thời Tần Thủy Hoàng): Theo “Trung Quốc Sử Cương” của Phan Khoang: (Trang 1 và trang 62 ) 500 năm kế tiếp, tộc Hán bắt đầu liên tục lấn đất phía nam, tộc Man Di không chịu nổi áp bức của người Hán, hầu hết rời “quê cha đất tổ, lưu vực sông Dương Tử” lần lượt di cư về Hoa Nam, định cư ở Quảng Tây, Quảng Đông, đảo Hải Nam và Bắc phần VN (11). Một số nhỏ ở lại sinh sống ở lưu vực sông Dương Tử, tất nhiên không lâu sau họ bị đồng hóa thành người Hán và biên giới Trung Hoa vẽ rộng thêm về nam nhưng chưa đến Lưỡng Quảng. Nghiên cứu cổ sử Trung Hoa, sử gia tây phương Leonard Aurousseau trong “Le Royaume de Văn Lang”: Người Việt ngày nay có gốc nước Việt vua Câu Tiễn có Phạm Lãi, Tây Thi; sinh sống vào thế kỷ thứ 6 BC ở tỉnh Chiết Giang. Thế kỷ thứ 3 BC nước Việt bị nước Sở đánh thua, toàn bộ dân Việt chạy về nam chia thành các phái: Mân Việt, Nam Việt, Lạc Việt. Lạc Việt ở Bắc phần VN. Hầu hết sử gia VN không đồng ý phần đầu giả thuyết: “Người Việt gốc nước Việt, Câu Tiễn... ” của ông tây có lòng này (Việt Sử Tân Biên của Phạm Văn Sơn trang 35). Cũng theo cổ sử Tàu: Giao Chỉ là bộ tộc thường xâm mình hình thủy quái giao long để lặn xuống sông biển, thuồng luồng cá sấu tưởng đồng loại không ăn thịt. Phù hợp với sử ta: Các đời vua Hùng khuyến khích dân chài xâm mình (Nên hiểu, sử ta cũng trích nhiều sử liệu từ sử Tàu) Sử ta “Đại Việt Sử Ký” của Ngô Sĩ Liên: Truyền thuyết triều đại Hùng Vương chấm dứt năm 258 BC. Kinh đô vua Hùng thứ 18 ở Phong Châu tỉnh Vĩnh Yên - Bắc phần. Còn kinh đô các vua Hùng khác, nhất là vua Hùng thứ 1, thứ 2 chưa biết nơi đâu? Nếu có, có nghĩa ở phía nam sông Dương Tử, loanh quanh Hoa Nam hoặc Bắc phần VN (thời kỳ khuyết sử). Ngày nay trên đất Hán nếu còn di tích di chỉ quan trọng hay xương sọ của tộc Việt rơi rớt, chắc cũng bị phá hủy từ lâu, khó tồn tại. Kinh Thư không nói chi về nước Văn Lang và 18 đời vua Hùng, nhưng Kinh Thư và cổ sử Trung Hoa đồng cho biết: Trước tây lịch dân cư Lưỡng Quảng, đảo Hải Nam và Bắc phần VN cùng một nguồn gốc không liên hệ gì Hán tộc có tên là Bách Việt (Việt Nam Sử Lược của Trần Trọng Kim trang 29) và xa xưa hơn: Dòng Dương Tử là “Nguồn Sống” dài đằng đẵng 15, 18 thế kỷ của tổ tiên ta trước tây lịch (đã trình bày bên trên). Đây là những tài liệu quý của ngoại quốc (khách quan mà sử ta rất quan tâm để đi tìm hiểu nguồn gốc dân tộc Việt. Hầu hết sử ta và Trung Hoa: Từ năm 257 BC, Thục Phán “đảo chánh” vua Hùng 18, lên làm vua hiệu An Dương Vương, tên nước Âu Lạc gồm cả Lưỡng Quảng, kinh đô Phong Khê, tỉnh Phúc Yên. Ông xây thành Cổ Loa (còn di tích). Sử không biết vua An Dương Vương là tộc Việt hay tộc Hán? Quá xưa khó kiểm chứng, nhưng không phải là điều quan trọng. Quan trọng! An Dương Vương là vị vua phục vụ dân, phục vụ tộc Việt hết lòng. Lúc đầu ông thần phục nhà Tần, Hán Cao Tổ thắng, ông thần phục nhà Hán nhưng vẫn chống triều đình Trung Hoa. Ngoài mặt ông thần phục, để Âu Lạc hòa bình xây dựng nước; Trung Hoa gây chiến ông kêu gọi Việt tộc nghênh chiến, giống các triều đại Lý, Trần, Lê về sau. Giai đoạn 3 - Từ 220 BC (Tần Thủy Hoàng) đến 111 BC (nước ta bị Bắc thuộc lần thứ nhất): a - Đồ Thư - Sau khi các tộc Man Di di cư về Nam một số lớn hộ nhập với Bách Việt (nói chung). Đất rộng người thưa chưa thống nhất thì năm 220 BC, Tần Thủy Hoàng sai Đồ Thư đem quân tiến đánh Bách Việt là các tỉnh Chiết Giang, Phúc Kiến, Lưỡng Quảng và Bắc phần VN. Chiết Giang Phúc Kiến là giống Mân Việt. Lưỡng Quảng và Bắc phần VN là Tây Việt, Âu Lạc có tù trưởng Dịch Hu Tống và Thục Phán An Dương Vương làm vua. Sau 7 năm chiến tranh (220 - 214 BC) nhà Tần tiêu diệt phần lớn Mân Việt, khi Đồ Thư vào Lưỡng Quảng thì bất phân thắng bại với An Dương Vương và Dịch Hu Tống. Rồi Dịch Hu Tống, Đồ Thư tử trận, nhưng quân Hán không rút về bắc, họ vẫn giữ phần đất đã chiếm. Tần Thủy Hoàng ra lệnh thiết lập bộ máy cai trị, gồm tỉnh Phúc Kiến, Chiết Giang một phần tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây (Việt Sử Tân Biên trang 108). Nhà Tần đặt tên Quảng Đông là quận Nam Hải, Quảng Tây là quận Quế Lâm. Trận chiến này tuy quân Hán chưa vào nổi Bắc phần VN nhưng họ hàng anh em cùng tộc Việt Man Di ở Quảng Đông Quảng Tây, nhất là Phúc Kiến Chiết Giang bị giết hại và mất đất nặng nề. An Dương Vương tiếp tục làm vua Bắc Việt và một phần Quảng Đông Quảng Tây đến 207 BC. Ông làm vua 50 năm. Sử liệu giai đoạn 2 và 3, các sử gia VN thường trích từ sử Trung Hoa của Tư Mã Thiên đáng tin cậy nhất, ông Thiên sống khoảng năm 137 BC đời Hán Võ Đế (bên ta là nhà Triệu) b - Triệu Đà và nhà Triệu (207 - 111 BC). Tần Thủy Hoàng chết năm 210 BC. Trước khi Hoàng chết, đội quân Hán do Đồ Thư chỉ huy đã xâm lược phần lớn đất đai phía nam như đã trình bày ở giai đoạn 3a. Ông ra lệnh Triệu Đà về Hoa Nam thay thế Đồ Thư kiện toàn việc cai trị phần đất quân Hán mới chiếm đóng. Triệu Đà lập thủ phủ là Phiên Ngung (Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông). Ngay khi ấy Triệu Đà dòm ngó Âu Lạc (Bắc phần Việt Nam). Những năm đầu 2 bên giao hiếu tốt đẹp kết sui gia. Trọng Thủy con trai của Triệu Đà lấy Mỵ Châu con gái vua An Dương Vương. Sau khi Tần Thủy Hoàng chết (210 BC), con là Hồ Hợi còn nhỏ làm vua, nước Tàu nhiễu nhương. Lợi dụng Hán Sở tranh hùng (sau đó Hán thắng, Hán Cao Tổ làm vua), năm 207 BC Triệu Đà xưng vương, ông giết các quan Tàu trung thành với nhà Tần, nhà Hán. Ông đem quân thôn tính Âu Lạc, thống nhất Quảng Đông, Quảng Tây, đảo Hải Nam và Bắc Phần VN thành 1 quốc gia độc lập đặt tên Nam Việt, kinh đô là Phiên Ngung (Quảng Châu ngày nay). Triệu Đà cất quân chiếm Tràng Sa / Hồ Nam, đối địch với triều đình Trung Hoa. Ông làm vua 70 năm, luôn luôn lo mở mang Nam Việt gây cơ sở riêng cho dòng họ Triệu, đồng thời nâng cao đời sống nhân dân. Ông vẫn duy trì phong tục bản địa, để nâng cao dân trí, ông đem đạo lý, văn học Trung Hoa truyền vào Việt tộc, tạo quyền lợi bình đẳng cho bất kỳ địa phương, lúc nầy tộc Việt được đánh dấu thoát ra đời sống bán khai. Nhất là ông có mục đích rõ rệt không chịu lệ thuộc Trung Quốc. Họ nhớ ơn ông. Thời Triệu Đà Nam Việt là đế quốc hùng cường đối thủ các vua Hán phương bắc (Việt Sử Tân Biên tr. 145, 153) Sau Triệu Đà, con cháu không giỏi như cha (12) thêm nội gián Hán tộc là thái hậu Cù Thị. Năm 111 BC vua Hán Võ Đế sai Lộ Bác Đức đem quân xâm lăng nước Nam Việt. Thái phó Lữ Gia giết Cù Thị, rồi đem quân bố phòng các nơi hiểm yếu và chống trả... nhưng cuối cùng quân ta thua. Không những mất Hồ Nam, Quảng Đông, Quảng Tây, đảo Hải Nam mà vùng đất sau cùng của Việt tộc là Bắc phần VN còn sót lại cũng bị nhà Hán xâm lăng cai trị. Xin nhớ đó là năm 111 BC. Theo “Trung Quốc Sử Cương” trang 70 và “Việt Nam Sử Lược” của Trần Trọng Kim: Kể từ năm 111 BC, khởi đầu 1000 năm nước ta bị Bắc thuộc, triều đình Trung Hoa xem Âu Lạc Nam Việt như 1 quận huyện của họ. Lúc nầy Lưỡng Quảng, đảo Hải Nam và Bắc phần VN có tên do nhà Hán đặt: Thương Ngô, Quế Lâm, (Quảng Tây). Nam Hải, Hợp Phố (Quảng Đông). Châu Nhai, Đạm Nhỉ (đảo Hải Nam). Cửu Chân, Nhật Nam (Bắc phần VN) và toàn vùng địa phương lớn gọi chung là Giao Chỉ bộ (tên của một bộ tộc tổ tiên ta từ 2000 năm trước bên bờ sông Dương Tử) đồng chịu sự đô hộ như nhau. Vua quan Hán tộc luôn luôn hà khắc sách nhiễu dân Giao Chỉ bộ đến cùng cực và đưa người Hán từ phương Bắc đến vùng tạm chiếm để đồng hóa tộc Việt trong Giao Chỉ bộ. Vì gần phương bắc, tất nhiên người Hán đến Quảng Đông, Quảng Tây, đảo Hải Nam nhiều nhất. Qua nhiều thế kỷ người Giao Chỉ vùng Lưỡng Quảng bị đồng hóa rõ rệt. Đồng thời để ta quên nguồn gốc, Trung Hoa đổi tên Giao Chỉ bộ nhiều lần như: Giao Châu, An Nam Đô Hộ phủ. Chia để dễ trị, từ từ danh xưng địa phương lớn được thu gọn chỉ trong địa hạt Bắc phần VN. Uất ức! Suốt 10 thế kỷ luôn luôn có những anh hùng Việt tộc lãnh đạo kêu gọi mọi tầng lớp nhân dân lật đổ chế độ cai trị của tộc Hán, cả nhi nữ anh thư như Hai Bà Trưng, Bà Triệu cũng khởi binh. Tiếc! Hầu hết chỉ thành công ngắn hạn. Mãi đến năm 939 sau tây lịch Ngô Quyền đánh thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, dân Việt mới lật qua được trang sử tự chủ cho đến ngày nay, nhưng ta chỉ lấy lại được Bắc phần VN mà thôi (như thường thấy trên bản đồ). Thế kỷ 11 đời vua Lý Nhân Tôn, triều đình biết nhà Tống sẽ đem quân đánh nước ta. Tiên hạ thủ vi cường, Lý Thường Kiệt và Tôn Đản đem quân đánh Quảng Đông Quảng Tây tiến sâu lãnh thổ Trung Quốc hàng trăm dặm, giết các quan đầu tỉnh, phá nát các cơ sở tiếp liệu khí giới để đánh nước Nam ở châu Ung, châu Khiêm, châu Liêm. Các ông làm chủ tình hình 1 tháng rồi rút về sông Như Nguyệt, đông bắc kinh đô Thăng Long, đón chờ quân Tống đem đại binh phục thù. Các trận kể như huề, nhưng Lý Thường Kiệt muốn dạy nhà Tống một bài học: Đừng ỷ nước lớn hiếp nước nhỏ. Bởi thế lúc ấy có câu: “Nực cười chấu chấu đá xe. Tưởng rằng chấu ngã ai dè xe nghiêng”. Không kể Triệu Đà đánh chiếm Trường Sa, Hồ Nam, đây là lần độc nhất trong lịch sử, nước ta đem quân đội tấn công nước Tàu. Lần thứ 2 tấn công nước Tàu bằng ngoại giao dưới thời vua Quang Trung. Sẽ đề cập sau (sau phần Triệu Đà). Mặc dầu sử gia Phạm Văn Sơn khen ngợi Triệu Đà là nhà quân sự chính trị tài ba, biết lo cho dân cho nước và 70 năm làm vua, Triệu Đà chống Hán, nhưng theo ông Sơn: Triệu Đà thuộc tộc Hán, là quan vua Tần nên ông Sơn coi nước ta bị Bắc thuộc Tàu từ khi Triệu Đà xâm lăng Âu Lạc, truất phế vua An Dương Vương năm 207 BC. (Việt Sử Tân Biên trang 141). Ngược lại, sử gia Trần Trọng Kim: Triệu Đà tuy gốc Hán nhưng con cháu được sinh ra trên đất Việt, quan trọng nhất: Họ Triệu phục vụ cho đời sống Việt tộc và làm theo ý nguyện nhân dân “Chống Hán”, nên sử gia Trần Trọng Kim coi Triệu Đà cùng nhà Triệu là các vua Chính Danh của nước ta và khởi đầu Bắc thuộc lần thứ nhất khi nhà Hán xâm lăng Nam Việt giết con cháu Triệu Đà năm 111 BC (Việt Nam Sử Lược của Trần Trọng Kim trang 47). Vậy! Không hiểu nên xếp Triệu Đà và nước Nam Việt thuộc về Hán tộc hay Việt tộc? Kẻ hậu bối thư sinh tập tành suy nghĩ: “Bắc thuộc” là thuộc về Bắc; bị triều đình Trung Hoa cai trị Triệu Đà và nhà Triệu từ 207 BC đến 111 BC không những không bị triều đình Trung Hoa cai trị còn là đối thủ của triều đình Trung Hoa thì không thể gọi nước ta bị Bắc thuộc từ năm 207 BC. Nếu nhà Triệu không bị lật đổ, tiếp tục làm vua và làm theo ý nguyện nhân dân “Chống Hán” cho đến ngày nay, cũng tương tự các triều đại: Lý Trần Lê. Việt Nam thế kỷ 21 vẫn thuộc tộc Việt. Ngày nay, nếu con cháu của di dân Việt Nam, Trung Quốc làm Tổng Thống Mỹ phục vụ ý nguyện nhân dân Mỹ. Nước Mỹ vẫn là Hoa Kỳ, nước Mỹ không thể là Việt Nam hay Trung Quốc. Nhà Nho Trung Hoa, Việt Nam: Dân vi quý, quân vi khinh - Dân mới là quan trọng (Mạnh Tử) Thời VNCH, Triệu Đà là tên 1 đường chính ở Chợ Lớn. Nên vinh danh ông hơn thế. Triệu Đà và nhà Triệu đã hòa nhập vào lòng dân tộc, bảo vệ, xây dựng đời sống cho nhân dân ta. Công nghiệp họ Triệu cũng chính là công nghiệp nhân dân ta. Thật tai hại, khi phủ nhận công nghiệp họ. (Dựng nghiệp đế cho dòng họ là việc bình thường thời xưa). Chỉ vậy: Không kể thời 18 đời vua Hùng (truyền thuyết), thì đời vua An Dương Vương năm 257 BC nhất là thời Triệu Đà 207 BC, nước ta, các tộc Man Di đã thành lập quốc gia Âu Lạc, Nam Việt bao gồm các tỉnh Hồ Nam, Quảng Đông, Quảng Tây, đảo Hải Nam và Bắc phần VN. Hai vua có chủ trương rõ rệt: nâng cao đời sống nhân dân và “Chống Hán”. Xa hơn, 1000 năm BC theo cổ sử Trung Hoa: các tỉnh Phúc Kiến, Chiết Giang, Quảng Đông, Quảng Tây đã có thời là quê hương tộc Việt. Xa hơn nữa: sông Hoài và dòng Dương Tử là nguồn sống của tổ tiên ta thuở xa xưa. Căn cứ những điều đó, sau khi đại thắng quân Thanh năm 1789, vua Quang Trung đặc phái 1 sứ bộ sang Bắc Kinh năm 1792. Tướng Vũ văn Dũng là chánh sứ (có lẽ để ghi nhận bí mật quân sự nước cựu thù) cùng 2 ông nghè Ngô Thời Nhiệm, Phan Huy Ích dùng Kinh Thư và Sử Trung Quốc với 3 tấc lưỡi “xin lại tượng trưng” 2 tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây của tổ tiên và xin cưới 1 công chúa Tàu cho chủ soái. Đề nghị hợp lý của một dân tộc bị mất mát quá nhiều đang được lãnh đạo bởi 1 anh hùng dân tộc là thiên tài quân sự. Có nghĩa xin không được thì đánh, vua Quang Trung đã sẵn sàng đội quân tinh nhuệ, ông dùng cả đội quân Tầu phản Thanh phục Minh: Thiên Địa Hội, giặc Tàu Ô. Trung Hoa đất của tộc Hán, con cháu gốc Nữ Chân vào xâm chiếm chứ có phải đất của tộc Mãn. Tây Sơn thừa biết: Người Mãn và Hán hận thù nhau. Tất nhiên! (13). Vua Càn Long thông minh, thâm sâu văn học Hán, nhưng không ưa Hán. Kinh nghiệm lần đi sứ trước, Tướng Dũng, ông Nghè Nhiệm cùng xin vua Càn Long bãi bỏ tục cống người vàng. Hoàng đế nhà Thanh phán ngay: “Thanh triều vãng sự bỉ kim nhân”. Có nghĩa: Thanh triều văn minh xem việc cống người vàng của các triều đại trước (nhà Minh) là thô bỉ. Từ đó nước ta được chấm dứt việc cống kim nhân (14). Quan trọng hơn hết, vua Càn Long đã khâm phục vua Quang Trung. Quang Trung biết đây là thời cơ tốt nhất của lịch sử để “xin lại Lưỡng Quảng”. Thu hồi lại phần nào đất tổ tiên (Hoa Nam vẫn là đất của tộc Việt dù không vua An Dương Vương hay Triệu Đà). Quả nhiên! Sau khi vua Càn Long nhận sắc (quốc thư) từ chánh sứ Vũ Văn Dũng, hôm sau vua Thanh đồng ý: Gã công chúa và “cho” Nguyễn Huệ tỉnh Quảng Tây. Để sáng tỏ 1 biến cố lịch sử quan trọng thời cận đại, khó thể xin phép trực tiếp. Tiện đây hậu bối xin tác giả Hoa Bằng 1 học giả tinh thông Hán học đầu thế kỷ 20. Tôi được viết nguyên văn do ông sưu tầm: Một đoạn gia phả con cháu tướng Tây Sơn Vũ Văn Dũng ghi lại chi tiết việc sứ đoàn vua Quang Trung triều kiến vua Càn Long. Mong và tin ông thừa rộng lượng cho phép. Trích trang 331 sách “Quang Trung Nguyễn Huệ” của Hoa Bằng xuất bản năm 1944 tại Hà Nội. Theo gia phả họ Vũ đã thuật, thì khi bệ kiến vua Thanh Càn Long, Vũ Văn Dũng tâu xin 2 việc: Việc thứ nhất là cầu hôn, vì phối sất là việc quan trọng, Quốc vương hiện nay lớn tuổi (Quang Trung 40 tuổi), mà hôn nhân chưa định xong bởi chưng trong nước thì toàn là hạng thần tử, các phiêu phong láng giềng thì lại không được Quốc vương ưu thích nên muốn vua Thanh xét tình cho. Việc thứ hai là xin đất đóng đô, lấy cớ rằng Quốc vương ở một nước hẻo lánh, thủy bộ không tiện mà vượng khí trong nội địa thì hết mất rồi! Hai việc ấy, tâu lên vua Thanh châu phê giao cho đình nghị. Trong khi đình thần nhà Thanh chưa kịp bàn xét thì liền hôm sau, sứ đoàn nhận được lời mời bệ kiến vua Càn Long ở Ỷ Lương Các. Vũ Văn Dũng lại dâng tấu lần thứ hai xin vua Thanh ban cho 2 tỉnh Quảng Đông Quảng Tây làm đất đóng đô và gả một vị công chúa để gây cho nước biên thùy cái phong hóa của Trung Quốc. Hai việc ấy được chuẩn y. Nhưng vua Thanh chỉ ưng cho 1 tỉnh Quảng Tây làm đất đóng đô thôi. Việc đòi đất đã được đến đây. Còn việc định gả công chúa thì tiến được bước dài hơn: Sau ngày tiếp Nam sứ ở Ỷ Lương Các, vua Thanh liền sai bộ Lễ sửa soạn nghi lễ việc cưới gả, định ngày cho công chúa sang Nam đẹp duyên với Quốc vương. Nhưng sau đó mấy hôm, Vũ Văn Dũng nhận được tin chẳng lành: Vua Quang Trung mất! Vì vậy mọi việc đều lỡ làng lỡ dở. Nguyễn Huệ mất rồi, Càn Long còn nể nang ai? Vua Thanh lờ luôn lời hứa. Chánh sứ Vũ Văn Dũng và sứ đoàn đành ôm mối hận mà trở về. Rồi từ đó, việc khôi phục Lưỡng Quảng chỉ là câu chuyện lịch sử, mà cơ đồ nhà Tây Sơn cũng dần dần tan theo giấc xuân mộng của nàng công chúa Mãn Thanh (15). Một vị anh hùng dân tộc mới 40 tuổi, cái tuổi đang hăng hái, đầy hứa hẹn phải gánh vác một công cuộc phi thường. Bỗng bị cái chết phá tan tất cả sự nghiệp lịch sử. Dân tộc nuối tiếc biết bao! Tóm lại theo các nhà nghiên cứu: Qua bao biến thiên lịch sử hầu hết dân Việt ngày nay có nguồn gốc tộc Giao Chỉ, Bách Việt. Giống Mân Việt ở Phúc Kiến, Tây Việt ở Lưỡng Quảng đã bị đồng hóa thành dân Hán trong thời kỳ nước ta bị Bắc thuộc, chỉ tộc Việt nào di cư dài xuống châu thổ sông Hồng mới sống còn. Ta bị mất đất nặng nề nhất dưới thời Tần Thủy Hoàng (220 BC) và Hán Vũ Đế (111 BC). Một ngàn năm bị Tàu đô hộ trực trị. Bắc phần VN vẫn không bị đồng hóa, trong khi có nước, có bộ tộc từng đô hộ Trung Hoa hàng trăm năm, cuối cùng chính họ bị Trung Hoa đồng hóa. Hãy nhìn quốc kỳ Trung Cộng, trên nền đỏ gồm: 1 sao vàng lớn Hán tộc, 4 sao nhỏ kèm bên là 4 tộc Mông, Mãn, Hồi, Tạng. Chúng ta mới hiểu nghị lực phi thường của tổ tiên Giao Chỉ, Bách Việt. Lịch sử tộc Việt đã trải dài hơn 40 thế kỷ. Từ thời hồng hoang cổ đại tổ tiên ta bơi lặn kiếm sống giữa dòng Dương Tử, phải xâm mình hình giao long để tránh thuồng luồng cá sấu, đến ngày nay con cháu dùng ghe gắn máy đuôi tôm di chuyển nhộn nhịp trên sông rạch châu thổ Cửu Long Đồng Nai. Chúng ta hiểu: không những người xưa phải chống trả với đối thủ Trung Quốc lớn mạnh hơn chục lần, đã đồng hóa nhiều đế quốc; mà các anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo, Quang Trung còn đánh tan tác những đế quốc xâm chiếm đô hộ Trung Quốc là Mông Cổ và Mãn Châu nữa. Trung Hoa vẫn không từ bỏ mộng đế quốc, mới đây tiếp tục xâm lăng Hoàng Sa, Trường Sa. Cộng Sản Trung Hoa bảo: “Có nhiều bằng chứng di chỉ chứng minh là 2 quần đảo của họ.” Thế thì qua Kinh Thư của Khổng Tử và Cổ Sử Trung Hoa của Tư Mã Thiên; chính quyền Trung Quốc có dám trả lại vùng đất từ sông Dương Tử về nam hay ít nhất Quảng Đông, Quảng Tây, đảo Hải Nam cho hậu duệ độc nhất của giống Man Di là Việt Nam chúng ta còn sót lại chăng? (16) Nhiều lần tổ tiên ta dạy “Để lâu . . .cứt trâu hóa bùn”. Hoàng Sa, Trường Sa không thu hồi sớm rồi cũng như Quảng Đông, Quảng Tây và nước ta sẽ còn tiếp tục mất đất mất biển dài dài. Bài học ngoại giao sơ đẳng từ thế kỷ 2 BC, Triệu Vũ Vương tức Triệu Đà dạy con cháu nhà Triệu: Với Trung Quốc chỉ nên “kính nhi viễn chi” đừng mật thiết nhờ cậy (Việt Sử Tân Biên trang 156) Tha phương ngậm ngùi nhớ ngày giỗ tổ! Tôi chỉ xin ôn lại sơ lược nguồn gốc dân tộc Việt đã được sử gia Trung Hoa ghi trên Kinh Thư và Sử Trung Hoa, các sử gia ta phiên dịch ghi chép lại. Kiến thức hạn hẹp, chỉ ngắn gọn gợi ý. Muốn biết chi tiết sâu sắc mời quý vị tìm hiểu từ những nhà chuyên môn, tác giả; rải rác trong bài tôi chú thích. Mong quý vị sẽ thích thú và thỏa mãn hơn. Chương Hồ T.B - Thế kỷ 20 nhờ khoa học phát triển, nguồn gốc dân tộc ta phát giác thêm nhiều mới lạ phức tạp. Hơn 20 tác giả Việt Nam, ngoại quốc nghiên cứu: Khi tộc Giao Chỉ di cư từ sông Dương Tử đến Hoa Nam, Bắc Việt, nơi dây đã có chủng tộc Indonesien từ Mã Lai Nam Dương đến Đông Dương chờ đón từ lâu. Trên đường vượt biển đổ bộ vào Đông Dương hàng ngàn đợt người của 1 chủng tộc lớn chẳng lẽ không ai đổ bộ lên cả hải đảo Trường Sa, Hoàng Sa ngoài khơi gần bờ biển Đông Dương. Ông Bình Nguyên Lộc dầy công nghiên cứu bằng công trình đồ sộ “Nguồn gốc Mã Lai của dân tộc VN” được xuất bản trước 1975. Nay nhà xuất bản Xuân Thu hải ngoại đã tái bản. Năm 1998 Stephen Oppenheimer PhD đại diện 1 tổ hợp nghiên cứu cổ sử Á Đông và cũng là Professor of Paediatrics at Chinese University of Hong Kong, đã xuất bản “Eden in the East” nghiên cứu lịch sử văn minh vùng Đông Nam Á từ 10,000 năm trước tây lịch. Để tránh hiểu lầm chữ chuyên môn, như Indonesien trong cổ sử Việt là giống Indonesien = Bách Việt, không có nghĩa dân Nam Dương (17). Xin để nguyên văn vài đại ý từ sách của ông: -The Polynesians did not come from China but from the islands of Southeast Asia -The domestication of rice was not in China but in Malay Peninsula 9,000 years ago (p. 562) Có thể tìm mua sách ở bất kỳ book store. Chú Thích: (1) Dùng sử liệu, đúng theo quan niệm cũ! Nhưng sau thế kỷ 19 các nhà nghiên cứu dùng khoa học tìm hiểu nguồn gốc dân tộc ta, họ phát giác nhiều độc đáo, phức tạp. Trước khi tìm hiểu những phức tạp bằng khoa học, ít nhất nên hiểu căn bản lịch sử đoạn đường các chi tộc tổ tiên gian truân di cư từ sông Dương Tử đến Bắc phần, VN. (2) Khổng Tử còn viết: Kinh Xuân Thu, cuốn sử thứ 2 chuyên về nước Lỗ, cũng trong hệ thống Ngũ Kinh. Xin đọc “Tứ Thư Ngũ Kinh” để biết đại ý 9 môn học chính mà tổ tiên ta đã học để trở thành ông Nghè. Tiến sĩ. (3) Nhà Chu (nhà Châu) gồm 2 thời kỳ Tây Chu và Đông Chu. Lúc khởi đầu thế kỷ thứ 12 BC đến 770 BC kinh đô gần Tây An tỉnh Thiểm Tây, sử gọi Tây Chu. Để tránh áp lực chư hầu và các rợ phía bắc, năm 770 BC vua Chu Bình Vương dời đô về phía đông, kinh đô Lạc Dương, sử gọi là Đông Chu. Cuối cùng bị nhà Tần diệt năm 240 BC. (4) Xin đừng giận chữ Man Di, “thói quen“ người Hán thường xem dân tộc khác không phải Hán tộc là man di, là rợ. Phía bắc Vạn Lý Trường Thành là rợ Hồ (Hung Nô), người tây phương bị gọi là tây di, các tộc phía nam trong số có Việt tộc là “nam man”. Không ít người Việt trước 75 giống người Hán xưa: Da ngăm đen nói tiếng Việt không rành bị gọi mán, mọi, chà và. Tàu bị kêu chú chệt, Tây bị gọi bạch quỷ, ngay Mỹ cũng bị gọi thằng mẽo. Tuy Hung Nô bị Trung Hoa gọi “rợ”, nhưng hàng ngàn năm vua quan dân Hán sợ rợ lắm. Từ Hạ, Thương, Chu hàng trăm đời vua Tầu lần lượt ra lệnh hằng triệu nhân lực khổ công xây dựng, tu bổ, nâng cao nối dài Vạn Lý Trường Thành để ngăn cản rợ. Lúc đầu chỉ bằng đất, đời nhà Chu mới xây bằng gạch có hình tượng như bây giờ. Thái Tử Phù Tô trưởng nam Tần Thủy Hoàng vì ngăn cản cha đốt sách chôn sống học trò, ông bị đày và chôn xác tại đây. Ngày nay Trường Thành dài hơn 5000 dặm, nổi tiếng nghĩa địa lớn nhất thế giới đông tây kim cổ, đã vùi chôn hằng triệu thi thể con dân Hán tộc khốn khổ vùng bắc và tây bắc Trung Hoa thời thượng cổ, trung cổ, chết vì xây dựng, chưa kể chết vì chiến tranh. Đến đời nhà Minh thế kỷ 15, 16, Trường Thành vẫn được tu bổ tiếp tục xây dài thêm. (5). Xin đừng đặt nặng chữ Giao Chỉ là 2 ngón chân cái giao nhau, cùng thời nhiều bộ tộc khác không phải Giao Chỉ cũng có 2 ngón chân cái giao nhau. Ngày nay nếu cứ tìm người nào có 2 ngón chân cái giao nhau mới là người Giao Chỉ; e rằng Việt tộc đã bị đồng hóa hay bị tiêu diệt, mất giống trên bản đồ nhân chủng từ lâu. (6) Khách quan, lịch sử văn minh thế giới xác nhận khoảng 1, 2 ngàn năm trước tây lịch, hầu hết các dân tộc thế giới đều sống bán khai, ngoại trừ hiếm hoi vài dân tộc tổ chức thành quốc gia như: Ai Cập, Hi Lạp, và Trung Quốc. (7) Việt Thường nơi dây không dính dáng nước Việt Thường (Quảng Bình , Quảng Trị) tên cũ của Chiêm Thành. (8) Bài nầy “Nguồn gốc tộc Việt” từ sử liệu. Sẽ sưu tầm Nguồn gốc tộc Việt dưới mắt các nhà khoa học. (9) Tưởng nhớ bạn Cố hải quân Yrung úy Nguyễn Phúc Xá, cựu SVSQ Khóa 24 Hải Quân Nha Trang và các anh hùng hy sinh trong trận hải chiến Hoàng Sa ngày 19-1-1974. Xin nhấn mạnh HQ 10 Nhật Tảo không phải là tuần dương hạm, là tuần duyên PCE (Cost gard) với Mỹ chỉ tuần tiễu loanh quanh ven bờ. (10) Xin đừng lầm với An Dương Vương Thục Phán, hàng ngàn năm sau cũng làm vua Việt tộc. Thế kỷ thứ 3 BC Thục Phán đảo chánh lật ngôi vua Hùng thứ 18, lấy hiệu An Dương Vương. Sẽ trình bày chi tiết ở những đoạn kế. (11) Tất nhiên lúc nầy Hoa Nam, Quảng Đông, Quảng Tây, đảo Hải Nam chưa có tên. Để dễ xác định, phải tạm dùng những địa danh sẽ có tên. Trước năm 214 BC Đồ Thư chưa xâm lăng Bách Việt, vùng đất rộng lớn phía nam Trung Hoa chưa thuộc về Hán tộc, chưa bị triều đình Trung Hoa đặt tên. Sẽ đề cập vùng Hoa Nam ở các đoạn kế. (12) Kết quả mối bi tình sử Trọng Thủy Mỵ Châu cùng xuống tuyền đài để lại 1 đứa con tên là Hồ. Triệu Đà chết, ông truyền ngôi cho cháu đích tôn Hồ. Hồ lên ngôi lấy hiệu là Văn Vương. Từ Văn Vương trở đi con cháu kém cỏi, không tài giỏi như ông nội Triệu Đà, ông ngoại An Dương Vương. Không lâu Nam Việt bị mất về nhà Hán. (13) Mãn châu đô hộ Hán tộc 270 năm. Biết bao máu nước mắt tủi nhục dân Hán đổ ra trong gần 3 thế kỷ làm nô lệ. Phong tục người Hán không muốn ai đụng chạm đến cái đầu. Khi Mãn Thanh mới xâm chiếm Trung Hoa. Chỉ vì tóc bín để giống tộc Mãn. Lệnh “Muốn giữ đầu thì đừng giữ tóc” nhà Thanh giết cả triệu dân Hán chống cắt tóc. (14) Để biết thêm về lệ cống “Kim Nhân”. Mời đọc bài “Thành quả trường Quốc Tử Giám” cùng tác giả sưu tầm. (15) Các sử gia VN thường trích sử liệu này, khi đề cập việc Vua Quang Trung “xin lại” Lưỡng Quảng. (16) Luận lẽ phải để giữ Hoàng Sa Trường Sa. Thực tế Trung Hoa sẽ không bao giờ trả Hoa Nam về Việt tộc. Đừng lo sợ quá xa, dân Tàu đông đồng hóa người Việt. Nên nhớ đã 1000 năm ta bị nô lệ trực trị mà không bị đồng hóa. (17) Theo “Nguồn gốc Mã lai của dân tộc Việt Nam“ của Bình Nguyên Lộc: Chữ Indonesien để chỉ 1 chủng tộc từ 5000 năm trước tây lịch từ bán đảo Mã Lai đến bờ biển Đông Dương, Trung Hoa định cư. Các tộc Ngô Việt, Mân Việt ở Chiết Giang, Phúc Kiến ven bờ biển Trung Hoa cũng có nguồn gốc Indonesien. Đoạn cổ sử nầy rất phong phú, phức tạp, các nhà nghiên cứu còn chưa thống nhất, huống chi độc giả như tôi và bạn, khó hiểu.  Nguồn

Ba mươi sáu kế

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Ba mươi sáu kế (三十六計, Tam thập lục kế; hay 三十六策, Tam thập lục sách) là một bộ sách tập hợp 36 sách lược quân sự của Trung Quốc cổ đại, ba mươi sáu kế bắt đầu xuất hiện từ thời Nam Bắc triều và tới thời nhà Minh thì được tập hợp thành sách.

[sửa]Danh sách cụ thể

TT	Mưu kế	Giải nghĩa	Điển cố
Thắng chiến kế
01	Man thiên quá hải (瞞天過海)	Giấu trời qua biển, lợi dụng sương mù để lẩn trốn	Gia Cát Lượng dùng một biến thể là kế Thuyền cỏ mượn tên để lừa lấy tên của Tào Tháo trong trận Xích Bích.
02	Vây Ngụy cứu Triệu (圍魏救趙)	Để cứu nước Triệu thì cần mang quân vâynước Ngụy	Thời Chiến Quốc, Bàng Quyên đem quân nước Ngụytấn công nước Triệu rất gấp. Tôn Tẫn, bạn học cũ của Bàng Quyên, bày kế cho nước Tề đem quân vây nước Ngụy, y rằng Bàng Quyên phải kéo quân về giải vây, nước Triệu được cứu.
03	Tá đao sát nhân (借刀殺人)	Mượn dao giết người, mượn tay người khác để giết kẻ thù	Thời Tam Quốc Tào Tháo ghét Nễ Hành tính tình ương bướng không chịu khuất phục bèn cử ông ta đến chầu Lưu Biểu. Quả nhiên Nễ Hành làm Lưu Biểu tức giận rồi bị giết.
04	Dĩ dật đãi lao (以逸待勞)	Lấy nhàn để đối phó với mỏi mệt	Trong Trận Phì Thủy, Phù Kiên đem một triệu quân tấn công nhà Tấn. Tuy nhiên Tạ An, Tạ Huyền nắm vững tinh thần Dĩ dật đãi lao nên dùng quân Tấn ít hơn nhưng tinh nhuệ, có trật tự, được nghỉ ngơi, đánh cho Phù Kiên đại bại.
05	Sấn hỏa đả kiếp (趁火打劫)	Tranh thủ nhà cháy mà đánh cướp, lợi dụng lửa để hành động	Trước trận Xích Bích, Lưu Bị chỉ là một lãnh chúa nhỏ nắm trong tay một thành Tương Dương người thưa quân ít. Lợi dụng thất bại của Tào Tháo ở Xích Bích, Lưu Bị tung quân chiếm Kinh Châu rồi từ đó phát triển thế lực ngang bằng với Tào Tháo, Tôn Quyền.
06	Thanh Đông kích Tây (聲東擊西)	Giương Đông kích Tây, vờ đánh một hướng nhưng thực chất là đánh hướng ngược lại	Sau trận Xích Bích, Gia Cát Lượng cho quân đốt lửa trong đường hẻm Hoa Dung để Tào Tháo nghi ngờ rằng quân Lưu Bị dùng kế giương Đông kích Tây rồi chọn chính đường Hoa Dung để rơi vào bẫy của quânQuan Vũ.
Địch chiến kế
07	Vô trung sinh hữu (無中生有)	Không có mà làm thành có	Trong Trận Phì Thủy, để khỏa lấp sự chênh lệch lớn về quân số, Tạ An, Tạ Huyền tung quân Tấn tấn công sớm lực lượng quân Tần của Phù Kiên để tạo ra cảm giác rằng quân Tấn đông đảo không kéo gì quân Tần. Quân Tần vì thế mà hỗn loạn sợ hãi tới mức tưởng tiếng hạc kêu là tiếng quân địch la hét, tưởng cỏ cây lay động là quân Tấn mai phục. (Phong thanh hạc lệ, Thảo mộc giai binh).
08	Ám độ Trần Thương (暗渡陳倉)	Chọn con đường, cách thức tấn công mà không ai nghĩ tới	Thời Hán-Sở tranh hùng, Lưu Bang bị Hạng Vũ ép vào đóng quân trong vùng Ba Thục hẻo lánh khó ra được Trung Nguyên. Hàn Tín bèn bày kế vờ sửa đường sạn đạo nhưng lại ngầm dẫn quân đi đường hẻm để đánh úp ải Trần Thương, mở đường ra Trung Nguyên cho quân Hán.
09	Cách ngạn quan hỏa (隔岸觀火)	Đứng cách bờ để xem lửa cháy, để yên cho kẻ địch tự rối loạn	Sau Trận Quan Độ, Viên Thiệu đại bại trước Tào Tháorồi chẳng bao lâu qua đời. Các con của Viên Thiệu làViên Thượng, Viên Hy chạy tới nương nhờ Công Tôn Khang. Có người khuyên Tào Tháo thừa thắng tấn công để bắt nốt Viên Thượng, Viên Khang, Tào Tháo cho rằng không cần vội vì sớm muộn gì trong nội bộ địch cũng có loạn và rút quân. Quả nhiên Công Tôn Khang thấy Tào Tháo rút quân bèn chém đầu Viên Thượng, Viên Hy và xin hàng Tào Tháo. Ngày nay thường thấy là kế 'Tự diễn biến'.
10	Tiếu lý tàng đao (笑裡藏刀)	Cười nụ giấu dao, lập mưu kín kẽ không để kẻ địch biết	Tể tướng của Đường Huyền Tông là Lý Lâm Phủ có bề ngoài và xử sự hết sức hòa nhã, thân thiện nhưng thực chất lại là người cực kì nham hiểm, dùng mọi thủ đoạn để triệt hạ các đối thủ chính trị khác. Hành động của Lý Lâm Phủ về sau được mô tả bằng câu thành ngữ "Miệng nam mô, bụng bồ dao găm" ("Khẩu phật phúc kiếm", 口蜜腹剑).
11	Lý đại đào cương (李代桃僵)	Mận chết thay đào, đưa người khác ra thế thân gánh vác tai họa cho mình	Thời Tam Quốc, Tào Tháo nghiêm cấm quân mình phá hại mùa màng dân chúng nếu không sẽ bị xử tội chém. Một lần dẫn quân qua ruộng lúa, con ngựa của Tào Tháo vì hoảng sợ mà dẫm nát một khoảnh lúa lớn. Tào Tháo hỏi quan giám sát về cách xử tội, quan giám sát nghị tội của Tào Tháo đáng chết nhưng tính mạng của thừa tướng đáng trọng hơn vì vậy chém tóc để thay thế. Từ đó quân lính của Tào Tháo sợ hãi luật lệ nghiêm minh mà tuân thủ kỉ luật.
12	Thuận thủ khiên dương (順手牽羊)	Thuận tay bắt dê, phải tranh thủ nắm lấy cơ hội nằm trong tầm tay	Thời Tam Quốc Lưu Chương là thứ sử Ích Châunhưng lại có tính tình nhu nhược. Gia Cát Lượng bèn khuyên Lưu Bị tận dụng mối quan hệ họ hàng xa để làm quen với Lưu Chương để rồi từ đó "thuận tay bắt dê" chiếm lấy Ích Châu làm chỗ dựa.
Công chiến kế
13	Đả thảo kinh xà (打草驚蛇)	Đánh cỏ động rắn, tấn công vào xung quanh kẻ địch khiến chúng hoảng sợ mà lộ diện
14	Tá thi hoàn hồn (借屍還魂)	Mượn xác trả hồn, mượn thân xác khác để đưa hồn về	Thời Tam Quốc quân Tào Ngụy nhờ tài năng chỉ huy của Chung Hội và Đặng Ngải mà chiếm gần như toàn bộ nước Thục Hán. Đại tướng nhà Thục là Khương Duy bèn giả đầu hàng với hy vọng mượn xác trả hồn, lợi dụng quân Ngụy để khôi phục đất nước. Tuy nhiên mưu kế của Khương Duy không thành, ông bị giết còn nước Thục hoàn toàn mất về tay Tào Ngụy.
15	Điệu hổ ly sơn (調虎離山)	Lừa cho hổ ra khỏi núi, khiến kẻ địch ra khỏi nơi ẩn nấp để dễ bề tấn công	Thời Tam Quốc Trương Phi được lệnh dẫn quân vàoÍch Châu để hỗ trợ Lưu Bị. Trên đường tiến quân Trương Phi bị Nghiêm Nhan lợi dụng địa thế hiểm yếu để ngồi trong thành phòng thủ. Trương Phi bèn lập kế giả say dụ Nghiêm Nhan dẫn quân ra ngoài thành và đánh bại.
16	Dục cầm cố túng (欲擒故縱)	Muốn bắt thì phải thả	Thời Tam Quốc, Mạnh Hoạch làm phản khiến Thục Hán bất ổn. Để thu phục Mạnh Hoạch, Gia Cát Lượngđã bảy lần bắt, bảy lần thả (thất cầm thất túng, 七擒七纵) Mạnh Hoạch khiến Mạnh Hoạch đội ơn mà không dám làm phản nữa. Tào Tháo muốn dùng Quan Vũđể làm dũng tướng cho mình đã cấp cho Quan Vũ ngựa Xích Thố để Quan Vũ lên đường tìm huynh đệLưu Bị và Trương Phi; nhưng Quan Vũ chỉ cỡi ngựa đi một đoạn bèn quay lại trở về với Tào Tháo để nguyện ra trận chiến đấu trả ơn cho Tào Tháo.
17	Phao chuyên dẫn ngọc (拋磚引玉)	Ném gạch đưa ngọc đến, đưa miếng nhỏ ra để dụ địch nhằm đạt cái lợi lớn hơn
18	Cầm tặc cầm vương (擒賊擒王)	Bắt giặc bắt vua
Hỗn chiến kế
19	Phủ để trừu tâm (釜底抽薪)	Rút củi đáy nồi, đánh tiêu hao hậu cần để làm quân địch dần phải thua
20	Hỗn thủy mạc ngư (混水摸魚)	Đục nước bắt cá, lợi dụng tình thế để ra tay đạt mục đích	Trong Trận Phì Thủy, sau khi nhận thấy quân Tần rối loạn sau đợt tấn công phủ đầu của quân Tấn, Tạ Huyền quyết định tận dụng thời cơ tung toàn lực tấn công, kết quả là quân Tần đại bại dù đông quân gấp 10 lần quân Tấn.
21	Kim thiền thoát xác (金蟬脫殼)	Ve sầu lột xác, sử dụng bộ dạng mới để làm quân địch bất ngờ trở tay không kịp
22	Quan môn tróc tặng (關門捉賊)	Đóng cửa bắt giặc, dồn giặc vào thế bí không thể chạy thoát	Thời Chiến Quốc, Tôn Tẫn và Bàng Quyên ban đầu là hai học trò cùng thầy Quỷ Cốc tử, nhưng sau đó trở thành cừu thù và là địch thủ chính của nhau trên chiến trường. Trong trận chiến quyết định, Tôn Tẫn sai quân Tề dùng kế rút bếp để lừa Bàng Quyên và quân Ngụy tiến sâu vào đường hẻm Mã Lăng. Khi toàn bộ quân Ngụy đã rơi vào bẫy phục kích, Tôn Tẫn sai bịt đường hẻm và bắn tên, quân Ngụy đại bại, Bàng Quyên cũng bỏ mạng trong đám loạn tên.
23	Viễn giao cận công (遠交近攻)	Xa thì giao thiệp, gần thì dùng vũ lực	Thời Chiến Quốc, tể tướng nước Tần là Phạm Thư đề ra kế viễn giao cận công, theo đó với các nước gần, Tần sẽ dùng vũ lực uy hiếp, chiếm thành chiếm đất, với các nước xa không đem quân đi được thì lại dùng ngoại giao dụ dỗ làm đồng minh. Cứ như vậy Tần nhanh chóng trở thành bá chủ của cả 6 nước chư hầu, tạo điều kiện cho Doanh Chính thống nhất Trung Quốc sau đó.
Tịnh chiến kế
24	Giả đạo phạt Quắc (假道伐虢)	Mượn đường diệt Quắc, lợi dụng hòa hoãn địch để rồi quay lại tấn công bằng lợi thế do chính địch tạo ra cho mình	Tấn Hiến công theo lời Tuân Tức mang đồ vàng ngọc hối lộ nước Ngu với lý do mượn đường nước Ngu để đánh nước Quắc, thực chất là Tấn Hiến công sợ Ngu sẽ sai quân cứu nước Quắc. Sau khi Tấn đánh tan nước Quắc, Ngu chỉ còn trơ trọi một mình, Tấn Hiến Công bèn đem quân quay về diệt nốt nước Ngu.
25	Thâu lương hoán trụ (偷梁換柱)	Trộm rường thay cột, phá hủy cơ sở của địch
26	Chi tang mạ hòe (指桑罵槐)	Chỉ cây dâu để mắng cây hòe, còn có biến thể khác là chỉ chó mắng mèo, tấn công gián tiếp kẻ địch thông qua một trung gian khác	Thời Tam Quốc trong lúc Tào Tháo đang đem quân đi đánh Viên Thuật thì lương thảo thiếu thốn, binh lính kêu than. Thấy vậy Tào Tháo mới lập kế đổ tội cho quan coi lương Vương Hậu là lừa dối trong cấp phát lương rồi chém lấy đầu Vương Hậu. Quân Tào từ đấy sợ không dám kêu ca nữa mà hết lòng đánh Viên Thuật.
27	Giả si bất điên (假癡不癲)	Giả ngu chứ không điên, làm cho quân địch coi thường mình mà không đề phòng	Thời nhà Tống, Nùng Trí Cao tự xưng đế ở phương Nam, hoàng đế nhà Tống phái quân đánh nhiều lần không được. Đại tướng Địch Thanh bèn bày kế giả đò sợ hãi làm quân của Nùng Trí Cao lơi là phòng bị, tức thì quân Tống tấn công đánh bại quân Nùng Trí Cao.
28	Thượng ốc trừu thê (上屋抽梯)	Lên nhà rút thang, còn có biến thể khác là qua cầu rút ván (tức Qúa giang trừu bản)
29	Thụ thượng khai hoa (樹上開花)	Trên cây hoa nở	Khi Tôn Tẫn tới nước Yên làm Quân Sư, để đối phó với sự tấn công của Bàng Quyên, Tôn Tẫn đã bày mưu cho thái tử nước Yên Kế này. Với số quân ít ỏi khi ra đối phó với Bàng Quyên Thái tử đã cho binh sĩ chặt những cành cây kéo lê trên đường hành quân làm bụi tung mù mịt khiến mật thám của Bàng Quyên nghĩ rằng quân đội nước Yên đông gấp 10 lần do thám ban đầu. Bởi vậy Bàng Quyên đã rút quân.
30	Phản khách vi chủ (反客為主)	Từ chỗ là khách biến thành vai chủ, lấn dần dần đất của địch để đến chỗ địch không còn chỗ đứng	Trong chiến dịch chiếm Hán Trung của Lưu Bị, Pháp Chính đã quân sư cho Hoàng Trung dùng kế phản khách vi chủ để cuối cùng chém chết được đại tướng của Tào Ngụy là Hạ Hầu Uyên.
Bại chiến kế
31	Mỹ nhân kế (美人計)	Dùng gái đẹp để làm rối loạn quân địch	Thời Xuân Thu, Câu Tiễn nước Việt bị Ngô vươngPhù Sai đánh cho suýt mất nước. Phạm Lãi và Văn Chùng bèn hiến kế cho Câu Tiễn dâng mỹ nhân nổi tiếng của nước Việt là Tây Thi cho Phù Sai khiến Ngô vương vì đam mê tửu sắc mà bỏ bê việc chính sự, tạo thời cơ cho Câu Tiễn trả thù.
32	Không thành kế (空城計)	Trong hoàn cảnh thành không có quân lại bị quân địch uy hiếp thì phải dùng những hành động kì lạ, trầm tĩnh khiến quân địch khiếp sợ tưởng có mai phục mà bỏ đi	Kế này gắn liền với điển cố về Gia Cát Lượng trongTam quốc diễn nghĩa. Theo đó trong lúc Gia Cát Lượng đang giữ ngôi thành trống không có phòng thủ thì Tư Mã Ý bất chợt kéo quân đến. Đánh vào tính đa nghi của Tư Mã Ý, Gia Cát Lượng đã sai mở toang cổng thành, trên tường thành chỉ cắm tinh kỳ, lại sai người quyét dọn trước cổng làm như không có sự đe dọa của quân Ngụy. Cuối cùng Tư Mã Ý vì nghi ngờ mưu kế của Gia Cát Lượng nên đã rút quân, bỏ lỡ cơ hội ngàn năm có một để bắt sống địch thủ chính trên chiến trường.
33	Phản gián kế (反間計)	Lợi dụng kế của địch để biến thành kế của mình	Thời Tam Quốc, Tào Tháo phái Tưởng Cán, bạn học cũ của Chu Du sang Đông Ngô để dò xét lực lượng đối phương. Chu Du đoán được mưu của Tào Tháo nên đã sử dụng chính Tưởng Cán để làm Tào Tháo nghi ngờ hai hàng tướng cực kì thông thạo thủy binh của Kinh Châu để rồi giết hai người đó.
34	Khổ nhục kế (苦肉計)	Tự làm mình khổ nhục để đánh lừa quân địch	Câu Tiễn sau khi thất bại trước Phù Sai thì hết lòng tận tụy phục vụ Phù Sai như người hầu, thậm chí nếm cả chất thải của Phù Sai để giúp thầy thuốc khám bệnh cho Phù Sai, tất cả chỉ để che dấu sự chuẩn bị trả thù của nước Việt.
35	Liên hoàn kế (連環計)	Sử dụng nhiều kế liên tiếp, muốn chiến thắng phải biết móc nối nhiều kế với nhau	Liên hoàn kế gắn liền với giai thoại về Vương Doãndo La Quán Trung kể lại trong Tam quốc diễn nghĩa. Vì thấy Đổng Trác quá bạo ngược hung tàn nên Vương Doãn sử dụng liên hoàn kế trong đó có mỹ nhân kế gửi Điêu Thuyền vào chia rẽ hai bố con nuôi Đổng Trác và Lã Bố, sau đó dùng kế đục nước bắt cá khơi gợi ở Lã Bố sự thù địch với bố nuôi để rồi cuối cùng chính Lã Bố cầm kích đâm chết Đổng Trác.
36	Tẩu vi thượng sách (走為上計)	Gặp kẻ địch mạnh thì kế chuồn là thích hợp hơn cả trong 36 kế